Kült filmlerin yönetmeni David Lynch

Dünyaca ünlü yönetmen David Lynch 78 yaşında hayatını kaybetti. Oscar ödülüne aday gösterilen “Mulholland Çıkmazı”, “Mavi Kadife”, “Fil Adam” filmleri ve “İkiz Tepeler” dizisi gibi kült yapımlarla tanınan Lynch’in ailesi, ABD’li yönetmenin ölümünün ardından “Artık aramızda olmadığı için dünyada büyük bir boşluk var” açıklamasında bulundu.
Lynch’in ölüm nedeni ve yeri açıklanmadı. Los Angeles’ta yaşayan ve çocukluğundan beri sigara içtiği bilinen Lynch’e geçen yaz ciddi bir solunum hastalığı olan amfizem teşhisi konmuştu.

Çocukluğundan beri sigara içen David Lynch amfizeme yakalanmıştı.Fotoğraf: Janus Films/Everett Collection/picture alliance
David Lynch, ABD Tarım Bakanlığı için araştırmalar yürüten bilim insanı bir baba ve İngilizce dersleri veren bir annenin oğlu olarak 1946 yılında ABD’nin Montana eyaletindeki küçük bir kasabada dünyaya geldi.

David Lynch, “Fil Adam” filminin setindeFotoğraf: United Archives/IMAGO
Los Angeles’taki Amerikan Film Enstitüsü’ne girip ilk filmi üzerine çalışmaya başlamadan önce Boston ve Philadelphia’da güzel sanatlar fakültesinde okudu.

David Lynch’in ilk filmi “Eraserhead”in başrolünde ABD’li aktör Jack Nance oynuyor.Fotoğraf: Mary Evans Picture Library/United Archives/picture alliance
Lynch’in sinema dünyasına yönetmen kimliğiyle girdiği film, 1977 yapımı “Eraserhead” oldu. Ardından çektiği 1980 yapımı “Fil Adam”, sekiz dalda Oscar adayı oldu ancak hiçbirini kazanamadı.

“Dune” filminde Kyle MacLachlan, Patrick Stewart ve Sting tarafından canlandırılan karakterlerin yer aldığı bir sahne.Fotoğraf: Universal Pictures/Arte/picture alliance
1984 yılında yönettiği “Dune”, 1986’da çektiği “Mavi Kadife” ve 1990 yapımı “Vahşi Duygular” da birer dalda Oscar’a aday gösterildi. Lynch’in yönettiği “Vahşi Duygular” ayrıca 1990 Cannes Film Festivali’nde Palme d’Or (Altın Palmiye) ödülünü kazandı.

David Lynch, Altın Palmiye ödülünü kazanmalarının ardından filmin oyuncularından Isabella Rossellini’yi öpüyor. Başrollerinde Nicolas Cage ve Laura Dern’in olduğu filmin diğer oyuncuları arasında Willem Dafoe, Crispin Glover ve Diane Ladd bulunuyor.Fotoğraf: Michael Lipchitz/AP Photo/picture alliance
Dünya genelinde daha geniş kitlelerce tanınmasını sağlayan yapım ise 1990’lı yıllarda çektiği ve Türkiye dâhil birçok ülkede ilgiyle izlenen “İkiz Tepeler” dizisi oldu. Bu yapım ABD’de birçok prestijli televizyon dizisinin de önünü açtı.

1990’lı yıllarda çekilen “İkiz Tepeler” dizisinin oyuncuları Grace Zabriskie, Sheryl Lee ve Ray WiseFotoğraf: United Archives/picture alliance
2001’de yönettiği “Mulholland Drive” (Mullholland Çıkmazı) ise “Fil Adam” ve “Mavi Kadife” filmlerinden sonra Lynch’e üçüncü kez en iyi yönetmen dalında Oscar adaylığı getirdi. Film eleştirmeni David Thomson, hayranlarının anlamını hâlâ tartıştığı imgesel anlatımlarla dolu bir senaryo ve kurguya sahip bu yapım için “Hollywood’un neden olduğu kültürel yıkıma dair yapılmış en iyi filmlerden biri” tanımını kullanıyor.

David Lynch’in 1997 yılında çektiği “Lost Highway” (Kayıp Otoban) filminden bir kare. Başrolünde Bill Pullman’ın oynadığı filmin bu sahnesinde Patricia Arquette ve Balthazar Getty görülüyor.Fotoğraf: October Films/Everett Collection/picture alliance
Aldığı tek Oscar’ın 2019’daki onur ödülü olması birçoklarınca şaşırtıcı bulunan ya da eleştirilen Lynch’in son uzun metrajlı filmi “Inland Empire” oldu. 2017’de ise kablolu yayın ağı Showtime için “İkiz Tepeler” dizisinin yeni sezonunu çekti.

“Inland Empire” filminin oyuncuları arasında Jeremy Irons da bulunuyor.Fotoğraf: Studio Canal/Courtesy Everett Collection/IMAGO
Ancak hiçbir zaman tamamen emekli olmadı. Hollywood’un hemen dışında bulunan ve 2001’de çektiği meşhur filmine adını da veren Mullholland Drive’daki evinde ve stüdyosunda kısa filmler çekip müzik ve resim yapmaya devam etti, kendini adadığı günlük transandantal meditasyonunu yapmayı sürdürdü.

David LynchFotoğraf: Chris Pizzello/AP Photo/picture alliance
Cep telefonu kamerasıyla kaydedip YouTube’a düzenli olarak yüklediği sıra dışı hava durumu videoları, karamsar filmleriyle tanınan Lynch’in eğlenceli ve iyimser yüzünü yansıttı.
Ölümü sonrası artık dünyada “büyük bir boşluk” oluştuğunu belirten ailesinin bu açıklamaya ilave ettiği “Ama onun da diyeceği gibi, ‘Gözünüz donut’ta olsun, boşlukta değil'” ifadesi de Lynch’in pek bilinmeyen iyimser yanını destekler nitelikteydi.
DW,AFP,Reuters/CÖ,EC
DW Türkçe’ye engelsiz nasıl erişebilirim?